Lohhei! 3/2024
Maht sämikielâlâš párnái- já nuorâikirjálâšvuotâ lii ovdánâm historjá ääigi? Magarijd fáádáid teevstah kieđâvušeh? Maggaar merhâšume sämmilii kirjálâšvuođâst lii nuorâ lohheid olssis? Nabai maht iäláskittiđ ucceeblohokielâ kirjálâšvuođâ vuovijguin? Iärrás lasseen taid koččâmuššáid mij finnip vástádâsâid taan numerist.
Sämikielâ ij lah ohtâ kielâ, pic Suomâ, Ruotâ, Taažâ já Ruošâ kuávluin sárnuh maaŋgâid sierâ sämikielâid. Suomâ kuávlust sárnuh tave-, aanaar- já nuorttâsämikielâ, já tavesämikielâ lii täin stuárráámus kielâjuávkku. Sämikielah láá tergâdis já ellee uási Suomâ kielâenâduvâst, mut tuháttijd iivijd puáris Euroop algâkielâi eellimvuáimálâšvuođâ turvim váátá meid ovttuu tuáimee iäláskittempargo. Tondiet mij uápásmup taan numerist sämikielâi lasseen meid kärjilkielân já ton iäláskittempaargon.
Artikkâlistis sämmilij párnái- já nuorâikirjálâšvuođâ historjást emeritaprofessor Vuokko Hirvonen tuálvu lohhee sämmilâšidentiteet hávádum ruottâsijn nuuvt uđđâáigásii eellim vädis fáddáid ko kulttuur uđâsmittee fantasiakirjálâšvuotân. Vorâs sämmilâškirjálâšvuotân kuovliistep Karoliina Harvala kirjeárvuštâlmist Saia Stueng Hamburlâšprinsesist, mii almostittoo aavisist sehe suomâ- já tavesämikielân. Karoliina Harvala já Tiina Mäntylä uápásmitteh mii ubâ Suomâ palvâleijee Säämi sierânâskirjerááju tooimân. Päivi Ranta muštâl uánihávt Helsig kaavpugkirjerááju sämikielâlii čuágálduvâst.
Loostâst puáhtojeh uáinusân maaŋgah uáinuh kielâ iäláskitmist. Nuorâ lohhee uáinuid kielâ merhâšuumeest já luuhâmvuáttámušâin liäkká sahhiittâlmistis nuorttâlâš nuorâirääđi jeessân Helmi Ljetoff. Fabrizio Brecciaroli Anarâškielâ seervist kovvee aktiivlii almostittem- já kielâiäláskittemtooimâ. Milla Tynnyrinen vijđed kove kärjilkielâ uáinimčievâst já puáhtá uáinusân mielâkiddiiváid materialoonâid. Lohhee piäsá meiddei keččâlâddâđ jieijâs kärjilkielâ luuhâmtááiđu! Eellimvuáimálii kielâ iähtun láá sehe kielâ kevtteeh já luánduliih kielâkevttimtilálâšvuođah. Loopâst mij peessâp-uv kuullâđ Anna Anisimova vuáttámušâid ruošâkielâlii luuhâmpirrâs jođetteijen, moh tuáivu mield movtijditteh mii lohheid kirjeprojektij piälán.
Čalluuh fäälih meiddei maaŋgâid luuhâmoonâid, já nummeer addel kove maaŋgâpiälásii, ovdáneijee já eellimmáhusii kirjálâšvuođâst!
Suotâs luuhâmpuudah,
Minna Saarela
inarinsaamennos: Petter Morottaja